فایز کیست وخاستگاه اصلی او کجاست؟
زایر محمد علی دشتی ،متخلص به فایز دشتی در سال ١٢٥٠ه.ق برابر با ١٢٠٩ خوشیدی در روستای کردوان دشتی متولد شد و پس از ٨٠ سال عمر درسال١٣٣٠قمری مطابق با١٢٨٩خورشیدی در روستای گزدراز دشتی وفات یافت که هم اکنون نیز این دو روستا از توابع دشتی میباشند. نوه های فایز در حال حاضر در کاکی دشتی ساکنند او در طول عمر ٨٠ساله ی خود به جز دشتی در هیچ جا مقیم نشده و فقط یکبار به کربلا مشرف شده و برسم سنت قدیم در وادی السلام نجف به خاک سپرده شد .( جهت اطلاع اهل ادب وتاریخ باید عرض کنم ۱ منطقه تاریخی وسرسبزووسیع دشتستان در شمال شرقی استان بوشهر قرار دارد ودارای سابقه تاریخی وعلمی ومبارزتی ارزشمندی است ..۲..در جنوب دشتستان منطقه تاریخی ومبارزاتی با مردمی سلحشورودلاور بنام تنگستان قرار داردبا سابقه ای درخشان در مبارزات مردم جنوب.۳ ودر جنوب تنگستان منطقه علمی وادبی دشتی قرار واقع شده که در تاریخ ادبیات استان بوشهر از ارزش واعتبار ویژه ای بر خور دار است... با ده ها شاعر نویسنده وعالم برجسته ونباید منطقه علمی دشتی را از نظر تاریخی وعلمی ادبی با دشتستان یکی دانست ..که هر کدام مناطقی خاص ومجزا با ویژگی های متفا وتند.وهر یک دارای ساختار جغرافیایی..تاریخی وعلمی ادبی مخصوص به خود می باشند..وفایز از همین منطقه عالم خیز وادب پرور دشتی است اوبه تعبیری پس از بابا طاهر بزرگترین دوبیتی سرای ایران است.زیباترین و شورانگیز تزین دوبیتی های عاشقانه و لطیف متعلق به فایز دشتی است...)
٢- شخصیت هایی که در باره ی فایز تألیفاتی نموده اند و مستند درباره ی زندگی و شعر او سخن گفته اند .
٢-١: دکتر سید جعفر حمیدی در کتاب فرهنگنامه بوشهر
٢-٢: عبدالمجید زنگویی در کتاب ترانه های فایز که جامع ترین کتاب در مورد زندگی و شعر فایز است و در همه ی کتابفروشیهای کشور تحت عنوان «ترانه های فایز» به کوشش عبدالمجید زنگویی یافت میشود.
٢-٣: علی باباچاهی در کتاب شروه سرایی در جنوب ایران
٢-٤: دکتر سید احمد کازرونی در کتاب بوشهر شهر آفتاب و دریا
٢-٥: مصطفی فخرائی در کتاب فایز دشتی
٢-٦: دکتر مشایخ و قاسم یاحسینی در کتاب فایز دوبیتی سرای جنوب
٢-٧: منوچهر آتشی در چند شعر به یاد فایز
که اتفاقا ً این اندیشمندان بیطرف بوده
و هیچ کدام اهل دشتی نیستند و با اینکه
فایز متعلق به همه ی استان بوشهر است
همگی آنها متفق القولند که فایز تولد و وفاتش
در دشتی بوده ، در دشتی زندگی کرده و حقیقتا ً
فایز دشتی است. در ضمنی که به فرهنگ و
ادب همه ی مناطق استان بوشهر احترام میگذاریم.
٣- تاریخ ادبیات ایران وفایز دشتی
بنظر بنده تاریخ ادبیات ایران نسبت به فایز دشتی از دو جهت کم محبتی کرده است.
٣-١ : فایزدشتی بدون شک یکی از دوبیتی سرایان شورآفرین ایران است که در تاریخ ادبیات ما با همه ی زیبایی و دل انگیزی اشعارش نامی از او برده نشده است.در حالیکه فایز دشتی از خیلی از نامهای مندرج در تاریخ ادبیات ایران از نظر شعری جایگاهی والاتر دارد
٢-٣:به قضاوت همه ی پژوهشگران فایز اهل دشتی است که معاصر محمد خان ، آخوند کبگانی بوده است و با اینکه متعلق به همه ی مردم استان بوشهر میباشد، از نظر خاستگاه و وطن اصلی ، فایز دشتی است.فایزرا میتوان نقاش و تصویرگرای شورانگیز زیباترین دوبیتیهای تغزلی،عاشقانه و با طراوت تاریخ ادبیات ایران شمرد . وی در همه ی صنایع شعری بخصوص صنعت جناس استاد بود و زیبا ترین دوبیتی ها در صنعت جناس سروده است بدین معنی که سه قافیه ی هم شکل را شاعر در دوبیتیش می آورد که ظاهرا ً شبیه به همند اما در معنی متفاوت و ما در پایان این قسمت جند دوبیتی از صنعت جناس در شعر فایزدشتی را به دوستداران شعر جنوب تقدیم میکنیم.
دوبیتی های فایز دشتی
کنم مـــدح خم ِ ابـــروت یا روت
نهم نـام لبـــت یاقـــوت یـا ، قوت
یقینم هست فایــــز زنده گــــردد
رسد بر تخته ی تابوت تا ، بوت
........................
خیالت آورد بــر من شــبیـخون
مرا بر خوان احـــسانت شـبیخون
شبیخون زد به فایــــز لشـکرغم
شبی آب آید از چشمم..شبی ..خون
......................
بگو با بــا دلـــبر تـــرسا یی امشب
چه می شد گر که بی ترس آیی امشب
لبان خشـــک فــــایــــز را زرحمت
به آن لعــل لــب تــــر، ســا یی امشب
..........................
دوبیتی دیگری از فایز
بتی که از ناز پا بر دل گذارد
ستم باشد که پا بر گل گذارد
تمنایی که دارد یار فایز
قدم بر چشم ما مشکل گذارد
................................
نگارنده::سید محمدرضا هاشمی زا ده